تعدد جشنواره‌ها؛ فرصت یا بار اضافه برای سینمای ایران؟
شناسه خبر: 123297 سرویس: فرهنگی
در حالی که سینمای ایران با مشکلات تولید، پخش و اکران روبه‌رو است، تعدد جشنواره‌های سینمایی نه تنها به پیشرفت هنر هفتم کمکی نکرده بلکه به نظر می‌رسد به ابزاری برای توجیه هزینه‌کردهای بی‌حاصل تبدیل شده است.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم؛ هر ساله شاهد برگزاری ده‌ها جشنواره سینمایی در کشور هستیم که اغلب بدون خروجی قابل توجه، تنها باری بر دوش بودجه فرهنگی هستند. این در حالی است که بسیاری از این جشنواره‌ها فاقد چشم‌انداز مشخص برای حمایت از تولید آثار سینمایی یا توسعه زیرساخت‌های صنعت فیلم‌سازی‌اند. خروجی‌های این رویدادها اغلب به مراسم اختتامیه و اهدای جوایزی ختم می‌شود که تأثیری بر بهبود کیفی یا کمی سینمای کشور ندارد. در حالی که کشورهای پیشرفته سینمایی با مدیریت هوشمندانه جشنواره‌ها به رشد تولیدات سینمایی و جذب سرمایه می‌پردازند، ایران همچنان درگیر تعدد بی‌ثمر جشنواره‌هاست، بدون آنکه خروجی قابل توجهی برای سینما داشته باشد.
در کشورهای پیشرفته مانند فرانسه، آمریکا، آلمان و ایتالیا، تعداد جشنواره‌های معتبر سینمایی محدود است، اما هرکدام جایگاهی ویژه و اهداف مشخصی دارند. مثلاً جشنواره کن در فرانسه نه تنها به ارتقای جایگاه سینمای اروپا کمک کرده، بلکه بستری برای نمایش و توزیع جهانی آثار هنری شده است. برخلاف این کشورها، در ایران جشنواره‌های متعددی برگزار می‌شود که اغلب هدف مشخصی ندارند و تنها به برنامه‌ریزی برای چند روز برگزاری مراسم محدود می‌شوند. این جشنواره‌ها در نهایت به حلقه‌ای بسته تبدیل شده‌اند که خروجی آنها به حمایت از تولیدات سینمایی منجر نمی‌شود.
جشنواره‌های کمتر اما هدفمند در کشورهای پیشرفته
کشورهایی مثل آمریکا و کره جنوبی از جشنواره‌ها به عنوان ابزاری برای تقویت تولید فیلم استفاده می‌کنند. برای مثال، جشنواره فیلم ساندنس در آمریکا علاوه بر نمایش آثار مستقل، بودجه‌هایی را برای حمایت از فیلم‌سازان نوپا اختصاص می‌دهد. در کره جنوبی، جشنواره بوسان به عنوان پلی میان تولیدات داخلی و بازارهای بین‌المللی عمل می‌کند. در مقابل، جشنواره‌های سینمایی ایران بیشتر به تبلیغات و هزینه‌کرد بودجه برای برگزاری محدود شده‌اند، بدون اینکه توجهی به ارتقای زیرساخت‌های تولید یا حل مشکلات اساسی صنعت سینما داشته باشند.
کشورهای موفق سینمایی به جای تعدد جشنواره‌ها، تمرکز خود را بر مدیریت بهینه منابع و ایجاد چرخه‌ای پایدار میان تولید، نمایش و توزیع گذاشته‌اند. در ایران اما، بودجه‌های جشنواره‌ها بیشتر صرف امور نمایشی می‌شود و از اولویت‌های اصلی سینما، یعنی تولید و توزیع فیلم، فاصله گرفته است. جشنواره‌های سینمایی ایران باید از مدل کشورهای پیشرفته الگو بگیرند. کاهش تعداد جشنواره‌ها و تمرکز بر اهدافی چون حمایت از تولید، معرفی به بازارهای بین‌المللی و جذب سرمایه می‌تواند جایگاه سینمای ایران را در عرصه جهانی ارتقا دهد.
یکی از معضلات جدی، ورود نهادها و دستگاه‌های مختلف به حوزه برگزاری جشنواره‌هاست. ارگان‌هایی که به جای تمرکز بر حمایت از تولید فیلم و رفع موانع سینمایی، با برگزاری جشنواره‌ها تلاش می‌کنند سهمی از بودجه فرهنگی را به نام خود ثبت کنند. این در حالی است که تولید، به‌عنوان ستون اصلی سینما، اغلب در اولویت این نهادها قرار ندارد.
جشنواره‌های بی‌هدف؛ نقدی که شنیده نمی‌شود
موضوع تعدد جشنواره‌ها بارها از سوی کارشناسان و فعالان سینمایی مورد نقد قرار گرفته است، اما به نظر می‌رسد گوش شنوایی برای این نقدها وجود ندارد. دلیل این بی‌توجهی، شاید بودجه‌های جذابی باشد که به این رویدادها تخصیص داده می‌شود. جشنواره‌ها به جای ایجاد فرصت برای فیلم‌سازان، به ابزاری برای تبلیغات و حفظ موقعیت نهادهای برگزارکننده تبدیل شده‌اند.
برای بهبود وضعیت، نیاز به بازنگری جدی در سیاست‌های سینمایی است. به جای پراکنده‌کاری در برگزاری جشنواره‌ها، باید بر روی کاهش تعداد این رویدادها و افزایش کیفیت آنها تمرکز کرد. جشنواره‌هایی که هدفشان حمایت واقعی از تولید فیلم باشد، می‌توانند نقش مثبتی در اعتلای سینمای کشور ایفا کنند. آیا زمان آن نرسیده که به جای جشنواره‌های بی‌ثمر، بودجه‌ها به سمت تولید آثار ارزشمند هدایت شوند؟