"خوزستان" در محاصره فلرها و برداشت سیاه نیشکر
شناسه خبر: 124467 سرویس: اجتماعی
خوزستان، با تولید محصولات استراتژیک نظیر نفت و گندم، به یکی از کانون‌های اقتصادی کشور تبدیل شده اما آلودگی‌های ناشی از فلرهای نفتی، صنایع وابسته به نیشکر و برداشت‌های غیرمجاز، به تهدیدی جدی برای محیط‌زیست و سلامت مردم این استان بدل شده است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، استان خوزستان یکی از مهمترین قطب‌های اقتصادی و کشاورزی ایران است و سهم چشمگیری در تولید محصولات کلیدی کشور دارد. این استان حدود 15 درصد از کل تولیدات کشاورزی ایران را به خود اختصاص داده و در زمینه تولید گندم با تولید بیش از 1.6 میلیون تن، رتبه اول کشور را دارد. همچنین، خوزستان 60 درصد تولید نیشکر ایران را تأمین می‌کند و سالانه حدود 200 هزار تن شکر در این استان تولید می‌شود.
از منظر اقتصادی، خوزستان سهم قابل توجهی در صنعت نفت کشور دارد و روزانه بیش از 2.7 میلیون بشکه نفت تولید می‌کند. همچنین، این استان 42 درصد از محصولات پتروشیمی ایران را تولید کرده و حدود 20 میلیون تن محصولات پتروشیمی به ارزش بیش از 8 میلیارد دلار از این منطقه تأمین می‌شود.
علاوه بر این، خوزستان یکی از بزرگ‌ترین تولیدکنندگان برق در کشور است و در صنایع مادر، سدسازی و فولادسازی نیز جایگاه برجسته‌ای دارد. بزرگ‌ترین سدهای ایران نیز در این استان ساخته شده‌اند که نقش کلیدی در تأمین آب و برق ایفا می‌کنند.
آلودگی‌های زیست محیطی بهای تولید در خوزستان
حجم بالای این تولیدات و فعالیت‌های صنعتی تأثیرات مخربی بر محیط زیست خوزستان داشته است. پس از تحمل آسیب‌های گسترده ناشی از جنگ تحمیلی، این استان اکنون با معضلات زیست‌محیطی جدیدی مواجه شده است که به «زخم‌های صنعتی» مشهور شده‌اند. آلودگی‌های ناشی از صنایع نفت، گاز و پتروشیمی، همچنین دفع غیر اصولی پسماندها، خوزستان را به یکی از آلوده‌ترین مناطق کشور تبدیل کرده است.
علاوه بر آلودگی‌های هوا و آب، خشک شدن تالاب‌ها مانند هورالعظیم و کارون، که زمانی تأمین‌کننده حیات منطقه بودند، به این بحران‌ها دامن زده‌اند. این وضعیت نه تنها سلامت ساکنان را تهدید می‌کند، بلکه آینده زیست‌محیطی استان و اکوسیستم‌های حیاتی آن را نیز به خطر انداخته است.
فلرها ریه‌های خوزستان را می‌سوزاند
یکی از اصلی‌ترین عوامل آلودگی هوای خوزستان، فلرها هستند. فلرینگ یا سوزاندن گازهای همراه نفت، فرآیندی است که در آن گازهای اضافی استخراجی یا گازهای حاصل از فرآوری نفت در میادین نفتی به صورت شعله‌ور در مشعل‌های فلر سوزانده می‌شوند. این پدیده که در مناطق نفت‌خیز مانند خوزستان به وفور مشاهده می‌شود، یکی از عوامل اصلی آلودگی هوا در این استان است.
مطالعات نشان می‌دهند که فلرها سهم قابل توجهی در افزایش آلودگی هوای خوزستان دارند و تا حدود 30 درصد از آلودگی هوای برخی مناطق صنعتی استان ناشی از این فرآیند است. گازهای سمی ناشی از فلرها، از جمله دی‌اکسید گوگرد، دی‌اکسید نیتروژن و ترکیبات فرّار آلی، سلامت مردم را تهدید کرده و باعث افزایش بیماری‌های تنفسی، قلبی و حتی سرطان در مناطق نزدیک به این مشعل‌ها شده است.
علاوه بر تأثیرات مستقیم بر سلامت، روشن ماندن مداوم فلرها و شعله‌های بلند آنها، شب‌ها و روزها آرامش زندگی مردم خوزستان را مختل کرده است. در مناطق نزدیک به پالایشگاه‌ها و میادین نفتی، ساکنان از آلودگی نوری و صدای ناشی از فلرها نیز گلایه دارند.
در سفر یک سال پیش علی سلاجقه؛ رییس وقت سازمان حفاظت محیط زیست، مقرر شد که به واسطه آلودگی ناشی از سوختن فلرها، شرکت نفت و گاز کارون طی مدت زمان یک ساله فلرسوزی را متوقف کند. این موضوع در سفر دو روز(12 و13 آذرماه 1403) شینا انصاری؛ رییس سازمان حفاظت محیط زیست به اهواز نیز پیگیری شد اما بر اساس گفته‌های مسئولین شرکت نفت و گاز کارون به نظر می‌رسد که این هدف محقق نشده است.
.
در این رابطه، ابراهیم پیرامون؛ مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب به تسنیم می‌گوید: جمع‌آوری گازهای اسیدی به سیستم‌ها و تکنولوژی‌های خاص نیاز دارد که درحال حاضر به دلیل مشکلاتی که داریم نتوانستیم آنها را راه‌اندازی کنیم اما تلاش ما این است که هرچه سریع‌تر این کار را انجام دهیم.
وی ادامه داد: مشکل دیگر ما مربوط به پتروشیمی رازی است که توسط یک شرکت ترک خریداری شده و مالک نیز به خرید گاز ترش تمایلی ندارد و می‌گوید زمانی که می‌توانم گاز شیرین بگیرم چرا گاز ترش فلر شما را به پالایشگاه منتقل کنم که برای من بسیار هزینه‌بر است. این موضوع علیرغم تعهد اولیه‌ای است که برای انتقال گاز ترش داشت و حتی خط لوله گاز ترش به پتروشیمی رازی احداث شده است و کمپرسورها نیز نصب شده است.
مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب بیان کرد: درحال حاضر ما شرکت‌های دانش‌بنیان را پای کار آورده‌ایم که همینجا تبدیل گاز ترش به گوگرد جامد را انجام دهیم.
پیرامون در پاسخ به اینکه جمع‌آوری این گازها تا پایان سال انجام خواهد شد یا خیر، گفت: این کار زمان‌بر است و امکان اینکه تا پایان سال جاری به سرانجام برسد، وجود ندارد.
وی بیان کرد: درحال حاضر خود همکاران بنده و خود ما که در این محیط کار می‌کنیم، بیشتر از همه متضرر می‌شویم و لذا این مهم دغدغه خود ماست اما نبود تکنولوژی و تحریم‌هایی که مانع از انتقال تکنولوژی می‌شود، کار را سخت کرده است و متأسفانه درحال حاضر این گاز گوگرد دی اکسیدی که جدا می‌شود در فلرها سوزانده می‌شود.
به گفته مدیرعامل شرکت ملی مناطق نفت‌خیز جنوب، با راه‌اندازی تجهیزات جدید قرار است که روزانه نزدیک به 800 میلیون فوت مکعب از گازهای مشعل جمع‌آوری شود.
پیرامون توضیح داد: پیش‌تر به دلیل نوسانات ارزی که در کشور داشتیم، قراردادها با مشکل مواجه شد اما اکنون کار استارت خورده و امیدواریم که تا سال 1407 همه پروژه‌ها به طور کامل اجرا شود.
تولید نیشکر و آلودگی آب، خاک و هوا
تولید نیشکر و صنایع وابسته به آن، مانند تولید الکل، به‌طور گسترده موجب آلودگی‌های زیست‌محیطی در خوزستان شده است.
آلودگی هوا و برداشت سیاه یکی از این معضلات است؛ در فرایند برداشت سنتی(برداشت سیاه)، برگ‌های نیشکر سوزانده می‌شوند که منجر به تولید دود غلیظ و ذرات معلق در هوا می‌شود. این پدیده به مشکلات تنفسی و کاهش کیفیت زندگی در مناطق مسکونی نزدیک می‌انجامد.
تولید نیشکر علاوه بر آلودگی هوا، آلودگی آب و خاک را نیز در پی دارد و فاضلاب کارخانه‌های تولید الکل و سایر محصولات وابسته حاوی مواد شیمیایی و آلی است که به منابع آبی وارد شده و خاک را آلوده می‌کند.
همچنین زهکشی‌های مرتبط با کشت نیشکر به کاهش آب تالاب‌ها مانند هورالعظیم منجر شده و زیست‌بوم‌های طبیعی را نابود کرده است.
خوزستان را فدای توسعه نکنید
خوزستان با وجود سهم بالایی در تولید محصولات استراتژیک مانند نفت، گندم، نیشکر و محصولات غذایی، بهای سنگینی در تخریب محیط زیست پرداخته است.
آلودگی‌های ناشی از فلرهای نفتی، برداشت سیاه نیشکر، فاضلاب صنعتی و کاهش منابع آبی، نه‌تنها اکوسیستم منطقه بلکه سلامت مردم را نیز به خطر انداخته است.
این وضعیت نشان می‌دهد که مدیریت پایدار و جدی برای حفظ منابع طبیعی و کاهش آلودگی‌های زیست‌محیطی در خوزستان ضروری است. نباید اجازه داد این استان که یک تنه بار یک کشور را به دوش می‌کشد، همچنان قربانی توسعه بدون ملاحظات محیط‌زیستی شود.